Zijn we allemaal gek geworden?

In de VK van een maand of 2 geleden stond een interview met de toppsychiater Jim van Os. Alhoewel medeverantwoordelijk voor de nieuwe 'psychiatrische bijbel' DSM-V, zet hij zelf vraagtekens bij de weg die binnen de psychiatrie wordt bewandeld. Hij pleit voor een meer persoonlijke diagnostiek en behandeling. 

'We zijn de fout in gegaan met die vierhonderd etiketten. De variatie aan symptomen die patiënten kunnen hebben, is zo groot dat je nooit genoeg labels kunt verzinnen. Daarom wil ik terug naar die brede syndromen, met daarbinnen ruimte voor een persoonlijke diagnostiek. Dat wil zeggen: per patiënt de psychische reacties op de omgeving heel precies inventariseren, en hoe symptomen daarin tot stand komen.'

Een mening naar mijn hart. Mensen kunnen op zich al moeilijk in hokjes worden ondergebracht zonder voorbij te gaan aan individuele en unieke kenmerken, laat staan dat dat mogelijk zou zijn bij psychische stoornissen en symptomen. En niet alleen de variatie aan symptomen bemoeilijkt de diagnostiek (en dus behandeling), maar ook de individuele verschillen in bijvoorbeeld de gevoeligheid voor dagelijkse stress, de mate van sociale steun, de kunst met tegenslag om te gaan, om slechts een paar beïnvloedende factoren te noemen. 

Jim van Os pleit dan ook voor een meer individuele benadering, maar krijgt dan de vraag voor de voeten geworpen dat dat niet wetenschappelijk zou zijn. 

'Toch wel. Je ziet dezelfde ontwikkeling in de kankergeneeskunde. Het blijkt dat elke tumor anders is en dat je dus niet elke tumor hetzelfde moet behandelen.'

De eis van verzekeraars dat diagnostiek en behandeling 'evidence-based' dienen te zijn, gaat volkomen voorbij aan de individuele verschillen. Een pijnlijke constatering, die helaas wel de kern vormt van de geestelijke gezondheidszorg op dit moment. Gevolg: mensen krijgen een etiket opgeplakt, niet omdat ze volkomen voldoen aan de beschrijving ervan, maar alleen omdat ze op die manier in aanmerking komen voor vergoeding van een behandeling. Is dat de richting die we op willen? Omwille van de beheersbaarheid van de kosten? 

Dat roept tevens de vraag of de mensen die nu een beroep doen op de GGZ wel de behandeling krijgen die ze verdienen en nodig hebben. Sluit deze wel aan bij de individuele zorgbehoefte? Wanneer de diagnostiek geen rekening houdt met individuele verschillen, dan de (geprotocolleerde) behandeling ook niet, dunkt mij. En is al het geld dat in de GGZ wordt rondgepompt (en op bezuinigd dient te worden) eigenlijk weggegooid.

Ik pleit samen met Jim van Os voor een meer individuele diagnostiek en behandeling. Evidence based is niet zaligmakend. Waar wel aanwijzingen voor zijn, is dat het succes van een behandeling (in de GGZ maar ook in de wereld van de coaches) mede bepaald wordt door de relatie tussen cliënt en hulpverlener. Hoe meer de laatste rekening houdt met de individuele context van de cliënt en aansluit bij zijn/haar (levens)verhaal, hoe beter de cliënt geholpen is. En dat is toch waar het om gaat?

Laten we dat bij Mindful Analysis nou al sinds 2006 doorhebben.